Różeniec górski vs. żeń-szeń – który adaptogen lepszy na stres?

W poszukiwaniu naturalnej tarczy antystresowej

Znasz to uczucie, kiedy poziom stresu w organizmie sięga zenitu, a kawa przestaje działać? Kiedy ciało krzyczy o regenerację, a umysł odmawia współpracy? To właśnie wtedy na scenę wkraczają adaptogeny. Ich zadanie? Wspierać nasz organizm w walce z przeciążeniem fizycznym i psychicznym. Ale który z nich robi to lepiej: różeniec górski (Rhodiola rosea) czy żeń-szeń (Panax ginseng)?

W tym artykule przyjrzymy się bliżej obu tym roślinom, zbadamy ich działanie, wyniki badań naukowych oraz praktyczne zastosowanie. Na koniec spróbujemy odpowiedzieć na pytanie: który adaptogen sprawdza się lepiej w walce ze stresem?

Czym są adaptogeny i dlaczego warto je znać?

Adaptogeny w pigułce

Adaptogeny to naturalne substancje roślinne, które pomagają organizmowi przystosować się do stresu, niezależnie od jego źródła – fizycznego, emocjonalnego czy środowiskowego. Ich działanie nie jest ukierunkowane na jeden konkretny objaw, ale raczej wspiera homeostazę, czyli naturalną równowagę organizmu. Siłę natury oraz potęgę nauki adaptogenów znajdziesz w zielonych kapsułkach https://www.herbyourself.pl/

Trzy filary adaptogenów

Aby dana substancja została uznana za adaptogen, musi spełniać trzy kluczowe kryteria:

1. Brak toksyczności – nie może powodować skutków ubocznych.
2. Działanie normalizujące – musi przywracać równowagę niezależnie od kierunku odchylenia (np. zarówno przy nadaktywności, jak i niedoczynności układu nerwowego).
3. Wspomaganie adaptacji – powinien poprawiać zdolności organizmu do radzenia sobie ze stresem.

Różeniec górski (Rhodiola rosea) – Pochodzenie i historia użycia

Różeniec górski to roślina rosnąca na zimnych, wysokogórskich terenach Syberii, Skandynawii i Chin. Tradycyjnie stosowany przez ludy arktyczne jako „energetyczny korzeń”, w medycynie ludowej wykorzystywany do zwiększania wydolności fizycznej, poprawy nastroju i koncentracji.

Główne substancje aktywne

• Rozawiny i salidrozydy – kluczowe związki odpowiadające za działanie adaptogenne, wspierające układ nerwowy, redukujące objawy zmęczenia psychicznego i poprawiające nastrój.
• Flawonoidy, kwasy fenolowe – dodatkowe wsparcie przeciwzapalne i antyoksydacyjne.

Mechanizm działania

Różeniec obniża poziom kortyzolu (hormonu stresu), zwiększa poziom serotoniny i dopaminy w mózgu, a także poprawia gospodarkę energetyczną komórek poprzez regulację funkcji mitochondriów.

Badania naukowe

• Badania kliniczne wykazują, że różeniec może znacząco obniżyć subiektywny poziom stresu, poprawić jakość snu i wydolność umysłową.
• Przykład: Badanie przeprowadzone przez Darbinyan i wsp. (2000) na studentach wykazało redukcję zmęczenia i poprawę koncentracji już po 14 dniach stosowania Rhodiola rosea.

Żeń-szeń (Panax ginseng) –  Pochodzenie i zastosowanie

Żeń-szeń azjatycki wywodzi się z tradycyjnej medycyny chińskiej, gdzie od tysięcy lat używany jest jako „panaceum” – lek na wszystko. Szczególnie ceniony za właściwości wzmacniające i odmładzające.

Składniki aktywne

• Ginsenozydy – działają modulująco na ośrodkowy układ nerwowy, wspierają układ odpornościowy i poprawiają metabolizm energetyczny.
• Polisacharydy i peptydoglikany – wspierają odporność i regenerację organizmu.

Mechanizm działania

Żeń-szeń normalizuje odpowiedź osi HPA (podwzgórze-przysadka-nadnercza), podnosi poziom energii i odporności, redukuje oznaki zmęczenia fizycznego i psychicznego oraz wspomaga funkcje poznawcze.

Badania naukowe

• Badania wykazują, że żeń-szeń poprawia samopoczucie, zmniejsza stany lękowe i może poprawiać funkcje poznawcze.
• Przykład: W metaanalizie Kennedy (2001) stwierdzono, że ekstrakt z Panax ginseng może wpływać korzystnie na koncentrację, nastrój i reakcję na stresory psychiczne.

Dla kogo który?

• Różeniec górski będzie lepszy dla osób zmagających się z przewlekłym stresem, wypaleniem zawodowym, brakiem energii psychicznej.
• Żeń-szeń sprawdzi się u osób osłabionych fizycznie, potrzebujących wsparcia dla odporności, starszych wiekiem lub aktywnie trenujących.

Bezpieczeństwo i interakcje

Możliwe skutki uboczne

• Różeniec: może powodować bezsenność, jeśli przyjmowany jest wieczorem.
• Żeń-szeń: w dużych dawkach może prowadzić do pobudzenia, zawrotów głowy, nadciśnienia.

Interakcje z lekami

• Obie rośliny mogą wchodzić w interakcje z lekami przeciwdepresyjnymi, uspokajającymi i lekami na nadciśnienie – zawsze warto skonsultować się z lekarzem.

Wnioski i rekomendacje praktyczne

Który wybrać?

Nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi. Wybór zależy od dominujących objawów stresu i potrzeb organizmu. Dla szybkiego wsparcia psychicznego i poprawy koncentracji – różeniec. Dla ogólnej regeneracji i wzmocnienia – żeń-szeń.

Możliwość stosowania razem?

Tak, ale z rozwagą. Istnieją preparaty łączące oba ekstrakty, jednak najlepiej zacząć od jednego i obserwować reakcje organizmu. Jeżeli jednak chcesz poczuć siłę synergii adaptogenów to wybierz recepturę Herb Yourself Twój sprawniejszy Mózg i układ nerwowy, która posiada kompleks adaptogenów oraz witamin wspierających funkcje kognitywne organizmu.

Różeniec czy żeń-szeń? Oba! Ale z głową.

Zarówno Rhodiola rosea, jak i Panax ginseng to potężne narzędzia w walce ze stresem. Działają inaczej, ale komplementarnie. W rękach świadomego użytkownika mogą wspierać nie tylko w stresie, ale i w codziennej walce o zdrowie, energię i jasny umysł.

Bibliografia

Darbinyan, V., Kteyan, A., Panossian, A., Gabrielian, E., Wikman, G., Wagner, H. (2000). Rhodiola rosea in stress induced fatigue – a double blind cross-over study of a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen on the mental performance of healthy physicians during night duty. Phytomedicine, 7(5), 365-371.

Kennedy, D. O., Scholey, A. B., & Wesnes, K. A. (2001). Dose dependent changes in cognitive performance and mood following acute administration of Ginseng to healthy young volunteers. Nutritional Neuroscience, 4(4), 295-310.

Panacea.pl. (2023). Rhodiola rosea – adaptogen z arktycznych skał.

Rozanski.li. (2022). Panax ginseng i jego potencjał w modulacji układu nerwowego.